Υπάρχουν στιγμές στη ζωή, τόσο έντονες και δυνατές που είναι σαν ο χρόνος να σταματά, τα πάντα να κολλάνε και η στιγμή να μοιάζει αιώνας. Έτσι αισθάνθηκα την πρώτη φορά που άκουσα το Aenima -και τη δεύτερη και την τρίτη-. Όσα χρόνια και αν πέρασαν από το 1996 η ανατριχίλα που προκαλεί αυτό το άλμπουμ παραμένει αναλλοίωτη. Παρακάτω μπορεί και να παρασυρθώ σε υπερβολές, μα το πιστεύω πως τελικά μάλλον τα λόγια είναι φτωχά για να περιγράψουν το μεγαλείο αυτού του άλμπουμ.

Οι Tool ξεκίνησαν την πορεία τους στη δυτική ακτή της Αμερικής το 1990 από την ξεκάθαρη ιδιοφυΐα που ακούει στο όνομα Maynard James Keenan και τον κιθαρίστα Adam Jones. Μαζί τους βρέθηκε ο ντράμερ Danny Carey και αρχικά ο μπασίστας Paul D'Amour (αποχώρησε λίγο πριν το Aenima αφήνοντας έντονα τα σημάδια του όσο συμμετείχε στο γκρουπ) που αντικαταστάθηκε από τον Justin Chancellor. Εν ολίγοις, μιλάμε για εκπληκτικούς μουσικούς -αληθινούς βιρτουόζους- και μια ηγετική μορφή (Maynard), πραγματικό ξωτικό. Ένας απίστευτος performer που συνήθως στις συναυλίες είναι κάπου στο βάθος έχοντας πλάτη προς το κοινό (...όταν εμφανίζεται, γιατί αρκετές φορές δε φαίνεται παρά μόνο η σκιά του). Η φωνή του είναι απόκοσμη, η ματιά του σε όλα τα θέματα της ζωής είναι ιδιαίτερη, ανατρεπτική, η δε έμπνευση που αναβλύζει από την ψυχή του είναι ένα ηφαίστειο που δε σταματά να εκρήγνυται. Πρώτη ουσιαστικά δουλεία τους ήταν το E.P. Opiate (1992), ενώ με το καταπληκτικό Undertow συνέχισαν να δείχνουν το ταλέντο τους παρότι έως τότε λίγοι τους είχαν πάρει είδηση. Ήταν σχεδόν νομοτελειακό όμως ότι το Aenima θα ερχόταν κάποια στιγμή. Αν κάποιοι έγραφαν τον καλύτερο δίσκο των 90's και ένα από τα επιδραστικότερα άλμπουμ όλων των εποχών, αυτοί δε θα μπορούσαν να είναι άλλοι από τους Tool.

Το 1996 λοιπόν ήρθε η κυκλοφορία που θα τους έβαζε για πάντα στο χάρτη της παγκόσμιας μουσικής, και μάλιστα ως ηγετικές μορφές. Το δεύτερο αυτό LP τους, αποτέλεσε ένα δυναμίτη που «ταρακούνησε» το κοινό από όλες τις απόψεις, δημιουργώντας όμως ταυτόχρονα και απορίες. Κατ’ αρχήν ο τίτλος "Aenima" ήταν από μόνος του μια σπαζοκεφαλιά. Προέρχεται από τη σύμπτυξη των λέξεων Anima (ψυχή στα λατινικά) και Enema (κλύσμα) και σίγουρα, πέραν του όποιου δηκτικού χιούμορ, οι ερμηνείες που μπορούν να δοθούν είναι πολλές. Μια προφανής ερμηνεία προέρχεται από την έτσι κι αλλιώς καυστική και επιθετική στάση όλου του δίσκου απέναντι στην Αμερική (την πολιτική της, τον τρόπο ζωής, την επικρατούσα κουλτούρα, την αδιαφορία και το σκοταδισμό που απλόχερα μοιράζει στο λαό της) αλλά και στον κόσμο γενικότερα. Είναι «ο βιασμός και η καταπίεση της ανθρώπινης ψυχής από το σύγχρονο τρόπο ζωής και σκέψης που κάποιοι επεδίωξαν και φρόντισαν να επικρατήσει». Κάτι που στην εποχή μας, 20 χρόνια μετά είναι ακόμα πιο έντονο και επίκαιρο. Στιχουργικά το άλμπουμ είναι καταγγελτικό, επιθετικό, αλληγορικό, σίγουρα καλογραμμένο αλλά και μια διαρκής σπαζοκεφαλιά. Δύσκολο να βρεις πρόταση που να μην είναι τουλάχιστον διφορούμενη, άλλο ένα στοιχείο που κάνει τούτο το δίσκο μοναδικό. Για παράδειγμα στο μεγαλειώδες Forty Six & Two ακούμε τους στίχους "I chose to live and to lie, kill and give and to die, learn and love and to do what it takes to step through” που δείχνει λίγο από το χαρακτήρα και τη στάση ζωής του Maynard, ή στο Pushit: "I will choke until I swallow...Choke this infant here before me. What is this but my reflection? Who am I to judge and strike you down?", έκφραση απόλυτης απελπισίας υποθέτω...!

Το Aenima προκάλεσε πολλές συζητήσεις σε μουσικό Τύπο, κριτικούς και μουσικόφιλους και σε σχέση με το είδος στο οποίο θα μπορούσε να το κατατάξει κανείς, τόσο αυτό όσο ολόκληρη τη φάση Tool. Κατ’αρχήν να διευκρινιστεί ότι διθυραμβικά σχόλια οι Tool εισέπραξαν από ανθρώπους με πολύ διαφορετικές μεταξύ τους μουσικές καταβολές. Σαφώς και είναι πολύ δύσκολο να μπορείς να γίνεσαι αποδεκτός τόσο από την «σφιχτή» και «δύσκολη» metal κοινότητα όσο και από αυτήν της prog-rock και της alternative/indie. Εδώ πρέπει να έχουμε κατά νου ότι εκείνη την-όχι τόσο μακρινή- εποχή, ακόμα τα όρια μεταξύ των ειδών ήταν πολύ ευδιάκριτα και σχεδόν αδύνατο να «μπει» ο ένας στα χωράφια του αλλού. Μέχρι και σε αυτό το σαχλό είδος που άκουγε στο όνομα Nu-metal και ευτυχώς μας άφησε νωρίς, μπορούσες να βρεις τους Tool και μάλιστα σε εξέχουσα θέση-προφανέστατα όμως, οι άνθρωποι ουδεμία σχέση είχαν ποτέ με το είδος. Μακριά από οποιασδήποτε ταμπέλα λοιπόν, στην ουσία έφτιαξαν ένα νέο ήχο, ένα νέο ανοιχτόμυαλο κοινό ακροατών.

Μελωδίκος, με πολύ δυνατές industrial κιθαριστικές στιγμές, συχνά metal περάσματα και διαπεραστικές μπασογραμμές, όλα τυλιγμένα γύρω από την θεϊκή, κρυστάλλινη, μεταλλική φωνή του Maynard. Κανένας ενδοιασμός όμως να προσθέτουν ethnic στοιχεία, tribal ρυθμούς και τύμπανα, πειραματισμούς με διαφόρων ειδών ήχους, συνδυάζοντας τα με metal ή απλώς heavy μοτίβα. Το Aenima είναι ένα καταπληκτικό δημιούργημα συνολικά.

Με μεγάλη δυσκολία προσπαθώ να ξεχωρίσω κάποια κομμάτια, κάνοντας απλή αναφορά και προτρέποντας όσους δεν τα έχουν ακούσει να το κάνουν, και όσους τα γνωρίζουν, να τα ξαναθυμηθούν. Stinkfist, Eulogy, Useful Idiot, Forty Six & 2, Aenima, μερικά παραδείγματα.

 Θυμηθείτε ένα (εδώ)

Ο καιρός που πέρασε από την κυκλοφορία του δίσκου αυτού και όλα όσα άφησε σαν κληρονομιά (μαζί με όσους επηρέασε και συνεχίζει να επηρεάζει) δικαιολογεί απόλυτα το αποδοχή και το σεβασμό που κέρδισε. Από το Aenima και μετά το rock άλλαξε. Ακριβώς όπως άλλαξε όταν εμφανίστηκαν οι Led Zeppelin. Τα 20 χρόνια νομίζω είναι ικανός χρόνος για να μπορείς να κάνεις με σχετική ασφάλεια μια τέτοια σύγκριση και κρίση. Δυο συγκροτήματα που το καθένα στην εποχή του έδωσε στη -rock- μουσική την ώθηση να προχωρήσει σε νέα μονοπάτια, να μεταβληθεί και να εξελιχθεί. Και το κυριότερο: να ρίξει τα τείχη μεταξύ μουσικών ειδών και να φέρει περισσότερο κόσμο κοντά στην μαγεία του σκληρού ήχου. Σαφώς πρόκειται για προσωπική καθαρά πεποίθηση. Τέλος, για πάντα θα θυμάμαι τους ακόλουθους στίχους, μέσω των οποίων δε πιστεύω ότι κινδυνολογούν αλλά προειδοποιούν, όπως κάθε ιδιοφυΐα οφείλει να κάνει: “Some say the end is near. Some say we'll see Armageddon soon. I certainly hope we will cuz I sure could use a vacation from this silly shit, stupid shit. Learn to swim”

Υ.Γ. 1996-2001-2006, κάθε 5 χρόνια ένα έπος. Μην αργείτε άλλο... (σ.σ.: Το κείμενο γράφτηκε το 2011. Τότε που όλοι περιμέναμε νέο άλμπουμ από τους Tool. Τα χρόνια πέρασαν, έφτασε 2017, και ακόμα περιμένουμε….)

 Φωτογραφία: v_era

Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε το 2011 στο stereoworld.gr και κατόπιν στο soundgaze.gr